Rozszerzona odpowiedzialność związków przedsiębiorców – nowe uprawnienia Prezesa UOKiK

Jedna z kluczowych zmian dotyczy odpowiedzialności związków przedsiębiorców za naruszenia prawa konkurencji. W tym zakresie doszło do rewolucji, która może dotknąć każdego przedsiębiorcę zrzeszonego w jakiejkolwiek organizacji branżowej.

Najważniejsze zmiany dotyczą:

• możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności finansowej członka związku,
• całkowitej zmiany sposobu liczenia kary nakładanej przez Prezesa UOKiK na związek.

Odpowiedzialność finansowa członków związku przedsiębiorców

Gdy związek przedsiębiorców nie jest w stanie uiścić nałożonej kary, Prezes UOKiK może zobowiązać do jej zapłaty przedsiębiorcę zrzeszonego w tym związku.

Aby ziścił się ten scenariusz, muszą wystąpić poniższe przesłanki, tj.:

• związek, na który nałożona została kara nie jest w stanie uiścić jej samodzielnie,
• związek wzywa swoich członków do wniesienia wkładów na potrzeby uiszczenia kary,
• jeżeli wniesione wkłady nie wystarczą bądź nie zostaną wniesione, wówczas Prezes UOKiK może zobowiązać do zapłaty tych przedsiębiorców, których przedstawiciele wchodzili w skład organów decyzyjnych (przy czym Nowelizacja nie przewiduje sankcji za niewniesienie wkładów),
• jeżeli kara w dalszym ciągu nie zostanie w pełni uiszczona, to wówczas Prezes UOKiK może zobowiązać do zapłaty każdego z przedsiębiorców należących do ukaranego związku, który prowadził działalność gospodarczą na rynku, na którym doszło do naruszenia prawa konkurencji.

Aby uchylić od odpowiedzialności, przedsiębiorca będzie musiał wykazać, że nie wdrożył on decyzji związku, z którą związane jest naruszenie prawa konkurencji i nie wiedział, że decyzja ta została podjęta. Alternatywnie, przedsiębiorca będzie musiał wykazać, że aktywnie zdystansował się on od antykonkurencyjnej decyzji związku przed wszczęciem postępowania. Prezes UOKiK będzie indywidualnie oceniać kwestię aktywnego zdystansowania się od antykonkurencyjnej praktyki.

Nowy sposób liczenia kar nakładanych na związki przedsiębiorców

Przed wejściem w życie Nowelizacji, podstawą do wymierzenia kary pieniężnej przez Prezesa UOKiK za naruszenie prawa konkurencji był obrót wygenerowany przez sam związek – co powodowało, że kary te były zasadniczo niewielkie.

W zmienionych przepisach podstawą do wyliczenia kary jest łączny obrót wszystkich członków związku, którzy działają na rynku, na którym doszło do naruszenia.

Potencjalna wysokość kar nakładanych za naruszenie przez związek przedsiębiorców będzie drastycznie wyższa niż dotychczas, a do jej zapłaty mogą być zobowiązani poszczególni członkowie związku. Odpowiadają oni wówczas do wysokości 10% globalnego obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok nałożenia kary.

Dalsze zmiany

Nowelizacja wprowadziła wiele innych zmian, które mogą mieć istotny wpływ na związki przedsiębiorców i ich członków, w tym m.in.:

• podmiot dominujący odpowiada za naruszenie prawa konkurencji solidarnie z podmiotem, na który wywiera decydujący wpływ. Oznacza to również, że do podstawy obliczenia obrotu na potrzeby wymierzenia kary, sumuje się obrót spółek wchodzących w skład grupy kapitałowej,
• maksymalna kara za tzw. naruszenia proceduralne, takie jak np. utrudnianie kontroli / przeszukania przeprowadzanego przez Prezesa UOKiK, wynosi do 3% rocznego obrotu (przed nowelizacją kara ta mogła wynieść maksymalnie 50 mln euro),
• maksymalna kara za niewywiązywanie się ze zobowiązujących decyzji Prezesa UOKiK wynosi do 5% dziennego obrotu przedsiębiorcy (przed nowelizacją kara dzienna wynosiła do 10 tysięcy euro),
• wprowadzenie odpowiedzialności managerów spółek wywierających decydujący wpływ na innego przedsiębiorcę, który narusza zakaz zawierania antykonkurencyjnych porozumień – będą oni odpowiadać jak managerowie przedsiębiorcy bezpośrednio zaangażowanego w praktykę antykonkurencyjną;
• szereg zmian proceduralnych w zakresie możliwości przeprowadzania kontroli i przeszukania przez Prezesa UOKiK osłabiających pozycję przedsiębiorcy,
• uregulowanie kwestii ochrony poufności korespondencji pomiędzy przedsiębiorcą a prawnikiem – szereg rozwiązań, które mogą tę zasadę osłabić (np. dzięki możliwości pobieżnego zapoznawania się przez przedstawicieli UOKiK z dokumentem wskazanym przez przedsiębiorcę jako objętym tajemnicą zawodową).

Biorąc pod uwagę intensywne działania Prezesa UOKiK w zakresie egzekwowania prawa konkurencji, jak i surowszą politykę nakładania kar, zmiany wprowadzone w ramach Nowelizacji są istotne i mogą mieć istotne konsekwencje finansowe.

Każdy przedsiębiorca i każdy związek przedsiębiorców powinien przeprowadzić szkolenie swoich pracowników oraz zaktualizować wewnętrzne polityki compliance (w tym procedury na wypadek kontroli, przeszukań oraz inspekcji organów antymonopolowych).

Wszyscy członkowie organów decyzyjnych związków przedsiębiorców powinni dysponować aktualną i wyczerpującą wiedzą na temat obowiązującego prawa konkurencji.

Jeżeli byliby Państwo zainteresowani uzyskaniem bardziej szczegółowych informacji, zapraszamy do kontaktu.