Istotne zmiany w procedurze karnej

Dnia 5 października 2019 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu postępowania karnego.

Główną ideą, która przyświecała ustawodawcy było przyspieszenie postępowania. Skutkiem ubocznym wprowadzonych zmian jest de facto zmniejszenie gwarancji procesowych stron postępowania, w tym w szczególności oskarżonego.

Najważniejszymi zmianami dotyczącymi bezpośrednio stron postępowania karnego są:

• wprowadzenie tzw. prekluzji dowodowej - jako dodatkowej przesłanki oddalenia wniosku dowodowego. Prokurator oraz sąd będzie mógł teraz oddalić wniosek dowodowy, jeżeli został on złożony po zakreślonym przez organ terminie, jak to ma obecnie miejsce w postępowaniu cywilnym,
• umożliwienie prowadzenia rozprawy pod nieobecność oskarżonego i obrońcy - Sąd będzie mógł w toku rozprawy, pod usprawiedliwioną nieobecność oskarżonego i jego obrońcy, np. przesłuchać świadków, przeprowadzić oględziny rzeczy, przeprowadzić dowód z ustnej opinii biegłego bez możliwości rzetelnej weryfikacji tych dowodów i konfrontacji z przyjętą strategią procesową obrony. Rozwiązanie to niewątpliwie godzi w zasadę równości stron postępowania, jak również rzetelność procesu karnego,
• rozszerzenie kompetencji prokuratora w zakresie stosowania najsurowszego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Po nowelizacji o wykonalności postanowienia sądu w przedmiocie tzw. warunkowego tymczasowego aresztowania będzie decydować stanowisko prokuratora. Zmiana ta także godzi w gwarancję rzetelnego i sprawiedliwego postępowania, w którym zachowana jest równość stron. Obecnie rola sądu sprowadzać się będzie do wykonywania woli prokuratury, bowiem niemożliwa będzie sądowa ocena ewentualnego "sprzeciwu" prokuratora, w tym przede wszystkim czy został on w sposób dostateczny uzasadniony.

Powyższe, selektywnie przedstawione zmiany kodeksu postępowania karnego skutkują ograniczeniem gwarancji procesowych stron. To z kolei zwiększa rolę i wagę działań podejmowanych przez profesjonalnych pełnomocników, którzy bardziej niż dotąd zobowiązani będą do zachowania szczególnej staranności w zakresie dbałości o interesy procesowe stron postępowania, w tym w szczególności do zapewnienia skutecznego egzekwowania podstawowych gwarancji procesowych w obliczu wzmocnionej roli prokuratora i sądu.